1950'li yıllarda Afrika ya da Arabistan bölgelerinde çekilen belgesellerde görmeye aşina olduğumuz çöllere çok benzeyen, o yıllarda Konya'nın Karapınar ilçesinin tamamen taşınmasını gündeme getiren ancak son yıllarda önemli bir kısmı yemyeşil cennete dönüşen bir çölümüz olduğunu biliyor muydunuz?
Karapınar Kumulları Tek Çölümüz
Karapınar kumulları Türkiye'nin tek çölü olarak kabul edilir. Günümüzde çölleşmeyle mücadele kapsamında oldukça büyük bir kısmı yeşile tekrar kavuşmuş olsa da çöl alanında bulunan kum tepeleri insanlara çölde yaşama veya çöl safarisi deneyimi sunmaya devam ediyor.
Geçmişte bulunduğu bölgedeki gölün kurumasıyla ve bölge halkının toprağı tutan bitkileri yakacak olarak toplamasıyla birlikte rüzgar erozyonuna maruz kalan bölgede hızlı bir çölleşme ve kum hareketliliği yaşanmıştı. Bölge hızla çölleşirken nüfus yoğunluğu da hızla artmış ve Karapınar ilçesinin tamamen taşınması gündeme gelmişti.
Toprağın Bittiği Yer Karapınar'da Neler Yapıldı?
Türkiye'nin en büyük kapalı havzası konumunda bulunan Konya Ovası'nın en az yağış alan bölgesi Karapınar'dır. Karapınar'da 1950'li yıllarda başlayan kumul hareketliliği bölgeyi hızla bir çöl haline getirdi. Öyle ki bu bölge artık "Toprağın Bittiği Yer" olarak adlandırılıyordu. 1959 yılında başlatılan çölleşmeyle mücadele çalışmalarında 160 bin dekarlık bir çöl alanının 30 bin dekarlık bölümü Türk Silahlı Kuvvetleri'ne tahsis edildi. Kalan 130 bin dekarlık bölgede Türk mühendisler ve yöre halkı el ele vererek kurtarma çalışmalarına başlandı.
İlk olarak bölgede rüzgarın hızını yavaşlatmak amacıyla kamış dikildi ve araları otla kaplandı. Arkasından rüzgarı tamamen durdurmak ve toprak taşınmasını engellemek için ağaçlandırma çalışmaları yapıldı. Bölgede çok hızlı olan çölleşmenin önüne geçilerek 42 bin dekarlık alan tekrar tarıma elverişli toprakla kaplı bir özellik kazandı.
Çölleşmenin Unutulmaması İçin Bir Kısmı Çöl bırakıldı
1950'li yıllarda çöl rüzgarlarının 110 km/saat hıza ulaştığı, kum fırtınaları nedeniyle trafik kazalarının yaşandığı ve insanların evlerini terk ettiği bölgede şimdi yemyeşil bir cennet oluştu. Dünyada çöller arasında yeşil vahalar bulunurken, ülkemizde yeşillikler arasında ufak ta olsa bir çölümüz mevcut.
Karapınar'da gelecek nesillerin toprakların nasıl hızlı bir şekilde çöle dönüşebileceğini anlatabilmek için çöl olarak bırakılan Örnek Tepe'nin etrafı sulu tarımın yapıldığı verimli bir bölge durumunda. İnsan gayretiyle çölün verimli topraklara nasıl dönüştüğünü incelemek üzere dünyanın her yerinden binlerce araştırmacı bölgeyi ziyaret ediyor.
