< >

Glokom (Göz Tansiyonu) Hakkında Detaylı Rehber

Bu Makalede Neler Var?

• Glokom Nedir?
• Glokom Türleri ve Özellikleri
• Glokom Belirtileri ve Teşhis Yöntemleri
• Glokom Tedavi Yöntemleri
• Glokomdan Korunma Yolları
• SSS (Sık Sorulan Sorular)

Glokom Nedir?

Glokom, halk arasında "göz tansiyonu" olarak bilinen, göz içi basıncının yükselmesi sonucu optik sinirlerde hasar oluşmasıyla karakterize bir göz hastalığıdır. Tedavi edilmediği takdirde kalıcı görme kaybına ve hatta körlüğe yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, glokom dünya çapında körlüğün ikinci önde gelen nedeni olarak kabul edilmektedir. 40 yaş üstü bireylerde görülme sıklığı %2-3 iken, bu oran 70 yaş üzerinde %8-10'a kadar çıkabilmektedir.

Glokom genellikle sinsi bir hastalıktır. Birçok hasta, önemli görme kaybı oluşana kadar herhangi bir belirti hissetmez. Bu nedenle düzenli göz muayeneleri erken teşhis için hayati önem taşır.

"Glokom, sessiz görme hırsızı olarak adlandırılır. Hastaların büyük çoğunluğu, hastalığın ileri evrelerine kadar herhangi bir şikayet hissetmezler."

- Prof. Dr. Ayşe Demir, Göz Hastalıkları Uzmanı

Glokom Türleri ve Özellikleri

Glokomun birçok farklı türü bulunmaktadır. En yaygın görülen türleri ve özellikleri şunlardır:

Glokom Türü	Özellikleri	Risk Grubu	Görülme Sıklığı
Açık Açılı Glokom	En yaygın tür, yavaş ilerler, semptomsuz	40 yaş üstü, aile öyküsü olanlar	%70-90
Kapalı Açılı Glokom	Ani basınç artışı, acil müdahale gerektirir	Hipermetrop hastalar, Asya kökenliler	%5-10
Normal Tansiyonlu Glokom	Göz içi basıncı normal ama optik sinir hasarı var	Düşük sistemik tansiyonu olanlar	%10-15
Konjenital Glokom	Doğuştan gelen, bebeklerde görülür	Aile öyküsü olan yenidoğanlar	<%1
Sekonder Glokom	Başka bir hastalık veya yaralanma sonucu gelişir	Göz yaralanması geçirenler, diyabet hastaları	%5-10

Açık Açılı Glokom

En yaygın görülen glokom türüdür. Gözün drenaj açısı açık olmasına rağmen, süzgeç benzeri drenaj sisteminde mikroskobik tıkanıklıklar oluşur. Bu da göz içi sıvısının yavaş yavaş boşalmasını engeller ve basınç artar.

Kapalı Açılı Glokom

Daha nadir görülen ancak acil tedavi gerektiren bir türdür. İris, drenaj açısını tamamen bloke ederek göz içi basıncının çok hızlı yükselmesine neden olur. Belirtiler ani ve şiddetlidir:

• Şiddetli göz ağrısı
• Bulanık görme
• Işıklar etrafında halkalar görme
• Mide bulantısı ve kusma

Glokom Belirtileri ve Teşhis Yöntemleri

Glokomun belirtileri türüne göre değişiklik gösterse de genel olarak şu şikayetler görülebilir:

• Periferik (yan) görmede azalma (tünel görüş)
• Göz ağrısı (özellikle akut ataklarda)
• Baş ağrısı
• Işıklar etrafında renkli halkalar görme
• Bulanık görme
• Göz kızarıklığı
• Gece görüşünde bozulma

Açık açılı glokomun en tehlikeli yanı, hastaların %90'ında herhangi bir belirti vermeden ilerlemesidir. Bu nedenle 40 yaşından sonra yıllık göz muayenesi yaptırmak erken teşhis için çok önemlidir.

Teşhis Yöntemleri

Glokom teşhisi için göz doktorları çeşitli testler uygular:

1. Tonometri: Göz içi basıncının ölçülmesi
2. Oftalmoskopi: Optik sinir başının incelenmesi
3. Perimetri: Görme alanı testi
4. Gonyoskopi: Drenaj açısının değerlendirilmesi
5. Pakimetri: Kornea kalınlığının ölçülmesi
6. Optik koherens tomografi (OCT): Optik sinir ve retina tabakalarının detaylı incelenmesi

Glokom Tedavi Yöntemleri

Glokom tedavisinin temel amacı göz içi basıncını düşürerek optik sinir hasarını önlemek veya yavaşlatmaktır. Tedavi seçenekleri şunlardır:

1. İlaç Tedavisi

Genellikle ilk tercih edilen tedavi yöntemidir. Göz damlaları şeklinde uygulanır ve çeşitli mekanizmalarla göz içi basıncını düşürür:

• Prostaglandin analogları: Göz sıvısının dışa akışını artırır (Latanoprost, Travoprost)
• Beta blokerler: Göz sıvısı üretimini azaltır (Timolol, Betaxolol)
• Alfa adrenerjik agonistler: Hem üretimi azaltır hem de akışı artırır (Brimonidin)
• Karbonik anhidraz inhibitörleri: Göz sıvısı üretimini azaltır (Dorzolamid, Brinzolamid)

Glokom ilaçları düzenli ve doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır. İlaçların ani kesilmesi göz tansiyonunda tehlikeli yükselmelere neden olabilir.

2. Lazer Tedavileri

• Selektif lazer trabeküloplasti (SLT): Drenaj sistemini açmak için kullanılır
• Argon lazer trabeküloplasti (ALT): Benzer şekilde drenajı iyileştirir
• Lazer iridotomi: Kapalı açılı glokomda iris üzerinde küçük bir delik açılır

3. Cerrahi Tedaviler

İlaç ve lazer tedavilerinin yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir:

• Trabekülektomi: En sık uygulanan cerrahi, yapay bir drenaj kanalı oluşturulur
• Glokom drenaj implantları: Özel tüplerle sıvının dışa akışı sağlanır
• Minimal invaziv glokom cerrahisi (MIGS): Daha az komplikasyon riski olan yeni nesil teknikler

Glokomdan Korunma Yolları

Glokom riskini azaltmak veya hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için alınabilecek önlemler:

• Düzenli göz muayenesi: 40 yaşından sonra her yıl, risk faktörü varsa daha erken başlanmalı
• Aile öyküsü varsa daha sık kontroller yaptırılmalı
• Düzenli egzersiz yapmak (orta düzeyde aerobik egzersizler göz içi basıncını düşürür)
• Sağlıklı beslenme (özellikle koyu yeşil yapraklı sebzeler tüketmek)
• Kafein tüketimini sınırlamak
• Sigara kullanmamak
• Göz yaralanmalarından korunmak
• Kortizon içeren ilaçları doktor kontrolünde kullanmak
• Stresi yönetmek

"Glokomda erken teşhis, görme kaybını önlemenin tek yoludur. 40 yaşını geçen her bireyin, herhangi bir şikayeti olmasa bile yıllık göz muayenesi yaptırması gerekir."

- Prof. Dr. Mehmet Yılmaz, Glokom Uzmanı

SSS (Sık Sorulan Sorular)

1. Glokom tamamen tedavi edilebilir mi?

Glokomun mevcut tedavileri hastalığı tamamen ortadan kaldıramaz, ancak kontrol altına alarak görme kaybının ilerlemesini durdurabilir veya yavaşlatabilir. Erken teşhis edilen ve düzenli takip edilen hastalarda görme fonksiyonları uzun yıllar korunabilir.

2. Göz tansiyonu kaç olmalıdır?

Normal göz içi basıncı genellikle 10-21 mmHg arasındadır. Ancak bu değer kişiye göre değişebilir. Bazı kişilerde 21 mmHg'nin üzerindeki değerler optik sinire zarar vermezken (oküler hipertansiyon), bazılarında normal sınırlardaki basınç bile hasara yol açabilir (normal tansiyonlu glokom).

3. Glokom kalıtsal mıdır?

Glokomda ailesel yatkınlık önemli bir risk faktörüdür. Birinci derece akrabalarında glokom olan kişilerin hastalığa yakalanma riski 4-9 kat daha fazladır. Bu nedenle aile öyküsü olanların daha erken yaşlarda ve daha sık kontrollere gitmesi gerekir.

4. Glokom ilaçları ömür boyu kullanılır mı?

Glokom kronik bir hastalıktır ve çoğu hasta ömür boyu tedaviye ihtiyaç duyar. Ancak bazı hafif olgularda, lazer tedavisi sonrası ilaç kullanımı kesilebilir veya cerrahi sonrası ilaç ihtiyacı ortadan kalkabilir. Bu tamamen hastanın durumuna ve tedaviye verdiği yanıta bağlıdır.

5. Glokom hastaları nelere dikkat etmelidir?

Glokom hastalarının dikkat etmesi gerekenler:

• İlaçları doktorun önerdiği şekilde ve saatlerde düzenli kullanmak
• Kontrollere zamanında gitmek
• Göz damlalarını kullanırken göze temas etmemeye özen göstermek
• Damla kullandıktan sonra göz pınarına 1-2 dakika baskı uygulamak
• Baş aşağı pozisyonlardan kaçınmak (bazı yoga hareketleri gibi)
• Dar yakalı kıyafetler ve sıkı kravat kullanmamak

6. Glokom körlüğe neden olur mu?

Glokom, dünyada geri dönüşümsüz körlüğün önde gelen nedenlerinden biridir. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile görme kaybı önlenebilir veya yavaşlatılabilir. Tedavi edilmeyen glokom vakalarında ise zamanla tünel görüşü gelişir ve sonunda tam körlük oluşabilir.