< >

Öz Saygı Nedir, Nasıl Kazanılır?

Kendinize değer verme yolculuğunuzda kapsamlı bir rehber

Bu Makalede Neler Var?

• Öz Saygı Nedir?
• Öz Saygı ile Benlik Kavramı Arasındaki İlişki
• Sağlıklı Öz Saygının 10 Temel Belirtisi
• Öz Saygı Nasıl Kazanılır? 7 Adımlık Rehber
• Öz Saygı Düzeylerine Göre Davranış Karşılaştırması
• SSS (Sık Sorulan Sorular)

Öz Saygı Nedir?

Öz saygı, bireyin kendisine yönelik beslediği değer duygusudur. Kendimizi nasıl gördüğümüz, nasıl değerlendirdiğimiz ve kendimize ne kadar değer verdiğimizle doğrudan ilişkilidir. Öz saygı, kişinin kendi gözündeki değeridir ve bu değer duygusu yaşam kalitemizi derinden etkiler.

"Öz saygı, kendinize verdiğiniz sözleri tutma alışkanlığıdır. Her tuttuğunuz söz öz saygınızı artırır, her tutmadığınız söz ise azaltır." - Nathaniel Branden, Öz Saygı Psikolojisi

Öz saygı iki temel bileşenden oluşur:

1. Kendine güven: Kendi yeteneklerine inanma ve zorluklarla başa çıkabileceğini hissetme
2. Kendini sevme: Kendini olduğun gibi kabul etme ve değerli hissetme

Önemli: Öz saygı, kibir veya kendini beğenmişlikle karıştırılmamalıdır. Gerçek öz saygı, kendini olduğu gibi kabul ederken aynı zamanda gelişime açık olmayı da içerir.

Öz Saygı ile Benlik Kavramı Arasındaki İlişki

Öz saygı ve benlik kavramı (self-concept) birbirine bağlı ama farklı kavramlardır. Benlik kavramı "kendimiz hakkındaki inançlarımız" iken, öz saygı bu inançlara yönelik "duygusal değerlendirmemiz"dir.

Örneğin:

• Benlik kavramı: "İyi bir öğretmenim"
• Öz saygı: "İyi bir öğretmen olduğum için kendimle gurur duyuyorum"

Öz saygı düzeyimiz, benlik kavramımızla tutarlı olduğunda psikolojik sağlığımız daha iyi olur. Ancak bu ikisi arasında uyumsuzluk olduğunda (örneğin düşük benlik kavramı ama yüksek öz saygı) içsel çatışmalar yaşanabilir.

Sağlıklı Öz Saygının 10 Temel Belirtisi

Sağlıklı bir öz saygıya sahip bireylerde şu özellikler gözlemlenir:

1. Kendini olduğu gibi kabul eder: Kusurlarını ve güçlü yanlarını dengeli şekilde görür
2. Eleştiriye açıktır: Yapıcı eleştirileri kişisel saldırı olarak algılamaz
3. Hayır diyebilir: Kendi ihtiyaçlarını ve sınırlarını korur
4. Hatalardan ders alır: Başarısızlıkları kişisel değer kaybı olarak görmez
5. Kendine şefkat gösterir: Kendine başkalarına gösterdiği anlayışı gösterir
6. Kendi kararlarını verir: Sürekli başkalarının onayına ihtiyaç duymaz
7. Başkalarını kıskanmaz: Başkalarının başarılarından mutluluk duyabilir
8. Değişime açıktır: Gelişim için çaba harcamaktan çekinmez
9. Duygularını ifade eder: İhtiyaçlarını ve duygularını uygun şekilde dile getirir
10. Kendine güvenir: Yeteneklerinin farkındadır ve bunlara güvenir

Dikkat: Bu belirtilerin hepsinin aynı anda mükemmel şekilde görülmesi beklenmez. Öz saygı dinamik bir süreçtir ve zaman içinde dalgalanmalar gösterebilir.

Öz Saygı Nasıl Kazanılır? 7 Adımlık Rehber

Öz saygı doğuştan gelen bir özellik değil, zamanla geliştirilebilen bir beceridir. İşte öz saygınızı artırmak için uygulayabileceğiniz etkili stratejiler:

1. Olumsuz İç Konuşmayı Dönüştürün

Kendinizle nasıl konuştuğunuz öz saygınızı doğrudan etkiler. "Ben beceriksizin tekiyim" gibi ifadeler yerine "Bu konuda henüz yeterince tecrübeli değilim" gibi yapıcı ifadeler kullanın.

2. Küçük Başarıları Kutlayın

Günlük küçük başarılarınızı fark edin ve takdir edin. Bu, beyninizin başarı kalıplarını öğrenmesine yardımcı olur.

3. Fiziksel Sağlığınıza Önem Verin

Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku, kendinize verdiğiniz değerin somut göstergeleridir.

4. Sınır Koymayı Öğrenin

Kendinizi kötü hissettiren durumlara ve insanlara "hayır" demek, öz saygınızı güçlendirir.

5. Gelişim Odaklı Olun

Hatalarınızı öğrenme fırsatları olarak görün. Carol Dweck'in "Growth Mindset" (Gelişim Zihniyeti) teorisi bu konuda yol göstericidir.

6. Minnettarlık Günlüğü Tutun

Her gün kendinizle ilgili takdir ettiğiniz 3 şeyi yazın. Bu, olumlu özelliklerinize odaklanmanızı sağlar.

7. Kendinize Karşı Şefkatli Olun

Kendinize en iyi arkadaşınıza gösterdiğiniz anlayışı gösterin. Kristin Neff'in öz-şefkat çalışmaları bu konuda rehberlik sunar.

"Öz saygı, dışarıdan gelen onaylarla değil, içeriden gelen bir kabulle oluşur. Kendinizle barışık olmadıktan sonra tüm dünyanın onayı bir işe yaramaz." - Dr. Abraham Maslow

Öz Saygı Düzeylerine Göre Davranış Karşılaştırması

Davranış/Durum	Düşük Öz Saygı	Sağlıklı Öz Saygı	Aşırı Öz Saygı (Kibir)
Eleştiriye Tepki	Aşırı hassasiyet, savunmacılık	Yapıcı değerlendirme, öğrenme fırsatı	Reddetme, küçümseme
Başarısızlık Karşısında	Kendini değersiz hissetme	Deneyim olarak görme, ders çıkarma	Başkalarını suçlama
Karar Verme	Sürekli başkalarının onayını arama	Kendi değerlerine göre karar verme	Başkalarının fikirlerini önemsememe
İlişkiler	Aşırı uyum sağlama, sınır koyamama	Saygılı ve dengeli ilişkiler kurma	Baskın olma, küçümseyici tavırlar
Kendini İfade	Pasif veya pasif-agresif davranışlar	Kendini açık ve saygılı şekilde ifade etme	Agresif ve kırıcı ifadeler

Tablo: Öz saygı düzeyleri davranışlarımızı derinden etkiler. Sağlıklı öz saygı, kendimizi olduğumuz gibi kabul etmekle birlikte gelişime açık olmayı içerir.

SSS (Sık Sorulan Sorular)

1. Öz saygı ile özgüven aynı şey midir?

   Hayır, öz saygı kişinin kendine verdiği değerdir, özgüven ise belirli alanlardaki yeteneklerine duyduğu güvendir. Bir insan belirli konularda özgüvenli olabilir ama genel olarak düşük öz saygıya sahip olabilir.

2. Öz saygı çocuklukta mı oluşur, sonradan geliştirilebilir mi?

   Öz saygının temelleri çocuklukta atılır ancak yetişkinlikte de bilinçli çabayla geliştirilebilir. Terapi, kişisel gelişim çalışmaları ve farkındalık pratikleri öz saygıyı artırabilir.

3. Öz saygı ile narsisizm arasındaki fark nedir?

   Öz saygı sağlıklı bir kendini kabul ve değer verme halidir, narsisizm ise abartılı bir kendini beğenme ve başkalarını küçümseme eğilimidir. Narsisistler genellikle aslında kırılgan bir öz saygıya sahiptir.

4. Sosyal medya öz saygımızı nasıl etkiler?

   Sosyal medya sürekli kıyaslama yapmaya sebep olarak öz saygıyı zedeleyebilir. Ancak bilinçli kullanıldığında olumlu içerikler öz saygıyı destekleyebilir. Sosyal medya diyeti yapmak öz saygı için faydalı olabilir.

5. Öz saygıyı artırmak ne kadar sürer?

   Öz saygı gelişimi kişiden kişiye değişir. Düzenli çabayla birkaç ayda olumlu değişimler görülebilir ancak derin köklü değişimler daha uzun sürebilir. Sabır ve süreklilik önemlidir.

6. Düşük öz saygı depresyona neden olur mu?

   Düşük öz saygı depresyon riskini artırabilir ancak tek başına neden olmaz. Depresyon biyolojik, psikolojik ve sosyal birçok faktörün etkileşimiyle ortaya çıkar. Öz saygıyı güçlendirmek depresyon tedavisinde yardımcı olabilir.