Şiveydiz: Gaziantep ve Hatay'ın Geleneksel Yoğurtlu Et Yemeği
Bu Makalede Neler Var?
Şiveydiz'in Tarihçesi ve Kökeni
Şiveydiz, Güneydoğu Anadolu mutfağının en özgün yemeklerinden biridir. Özellikle Gaziantep ve Hatay yörelerinde yapılan bu yemek, Arap mutfak kültüründen Türk mutfağına geçmiş bir lezzettir.
Yemeğin kökeni hakkında farklı görüşler bulunmaktadır:
- Bazı kaynaklar yemeğin Arapça "şığ" (et) ve "diz" (yoğurt) kelimelerinin birleşiminden türediğini iddia eder.
- Diğer bir görüşe göre ise ismini yemeğin kıvamından alır - "şıvışmak" (akar gibi olmak) fiilinden türemiştir.
| Bölge | Yöresel Adı | Farklılıklar |
|---|---|---|
| Gaziantep | Şiveydiz | Daha çok kuzu eti kullanılır, yoğurt miktarı fazladır |
| Hatay | Şıvdız | Bazen keçi eti kullanılır, daha ekşi yoğurt tercih edilir |
| Urfa | Şırdan Aşı | Daha baharatlı yapılır, et olarak koyun eti kullanılır |
Şiveydiz Malzemeleri ve Hazırlık
Geleneksel şiveydiz yapmak için gereken malzemeler:
4-6 Kişilik Şiveydiz Tarifi İçin:
| Malzeme | Miktar | Not |
|---|---|---|
| Kuzu eti (kol veya kaburga) | 500 gr | Kemikli olması lezzetini artırır |
| Yoğurt | 3 su bardağı | Ekşi yoğurt tercih edilir |
| Taze soğan | 1 demet | Yapraklarıyla birlikte kullanılır |
| Sarımsak | 5-6 diş | İsteğe göre artırılabilir |
| Tereyağı | 2 yemek kaşığı | |
| Kuru nane | 1 tatlı kaşığı | |
| Pul biber | 1 tatlı kaşığı | |
| Tuz | 1 tatlı kaşığı | Damak tadına göre ayarlanabilir |
Adım Adım Şiveydiz Tarifi
1. Eti Haşlama
Kuzu etini orta boy bir tencereye alın. Üzerini 2 parmak geçecek kadar su ekleyin ve orta ateşte etler yumuşayana kadar pişirin (yaklaşık 45-60 dakika). Pişme sırasında oluşan köpükleri bir kevgirle alın.
2. Yoğurtlu Karışımı Hazırlama
Bir kasede yoğurdu çırpın. İçine ezilmiş sarımsakları ve tuzu ekleyip karıştırın. Yavaş yavaş et suyundan ekleyerek yoğurdun ılık hale gelmesini sağlayın (bu şekilde yoğurdun kesilmesini önlersiniz).
3. Soğanları Ekleyin
Taze soğanları ince ince doğrayın (beyaz ve yeşil kısımlarını birlikte kullanın). Haşlanmış etlerin bulunduğu tencereye doğranmış soğanları ekleyin.
4. Yoğurtlu Karışımı Tencereye Ekleyin
Hazırladığınız yoğurtlu karışımı tencereye yavaşça ekleyin. Kısık ateşte karıştırarak 10-15 dakika daha pişirin. Kaynamamasına dikkat edin, aksi takdirde yoğurt kesilebilir.
5. Tereyağlı Sos Hazırlayın
Ayrı bir tavada tereyağını eritin. İçine pul biber ve kuru naneyi ekleyip 1-2 dakika kavurun. Bu sosu yemeğin üzerine gezdirin.
6. Servis Edin
Şiveydizi sıcak olarak pilav veya taze ekmekle servis edin.
Şiveydiz Yapmanın Püf Noktaları
- Yoğurdun kesilmemesi için mutlaka et suyuyla ılıştırın ve yemeği kaynatmayın.
- Et olarak kemikli kuzu eti kullanırsanız daha lezzetli olur.
- Yaz aylarında taze soğan yerine taze sarmısak da kullanabilirsiniz.
- Yemeği bir gece önceden yapıp buzdolabında bekletirseniz ertesi gün daha lezzetli olur.
- Hatay usulü şiveydiz yapmak isterseniz yoğurda bir miktar limon suyu ekleyebilirsiniz.
Servis Önerileri ve Yanında Ne Gider?
Şiveydiz genellikle şu şekillerde servis edilir:
| Servis Şekli | Öneri | Uyum Notu |
|---|---|---|
| Pilav ile | Sade pirinç pilavı | Yoğurtlu yapısını dengelemek için ideal |
| Ekmek ile | Tandır ekmeği veya lavaş | Geleneksel sunum şekli |
| Meze ile | Turşu veya zeytin | Ekşi lezzet sevenler için |
| Salata ile | Marul ve sumaklı soğan salatası | Ferahlık katmak için |
SSS - Sık Sorulan Sorular
1. Şiveydiz neden kesilir? Nasıl önlenir?
Yoğurdun kesilmesinin iki ana nedeni vardır: 1) Yoğurdun çok sıcak suya direkt eklenmesi, 2) Yemeğin kaynatılması. Önlemek için yoğurdu önce et suyuyla ılıştırın ve yemeği asla kaynatmayın.
2. Şiveydiz yaparken yoğurt yerine başka ne kullanabilirim?
Geleneksel olarak yoğurt kullanılır ancak yoğurdu sindirmekte zorlananlar için ekşi krema da denenebilir. Ancak orijinal lezzetinden uzaklaşır.
3. Şiveydiz ve çağla aşı aynı yemek midir?
Hayır, farklı yemeklerdir. Çağla aşında yeşil erik (çağla) kullanılır ve daha ekşi bir tadı vardır. Şiveydiz ise yoğurt ve soğan temellidir.
4. Şiveydiz buzdolabında ne kadar dayanır?
3-4 gün buzdolabında saklanabilir. Daha uzun süre saklamak isterseniz derin dondurucuya atabilirsiniz (2 aya kadar).
5. Vejetaryenler için şiveydiz yapılabilir mi?
Evet, et yerine mantar veya patates kullanarak vejetaryen versiyonu yapılabilir. Ancak bu geleneksel tariften oldukça farklı olacaktır.
6. Şiveydiz hangi özel günlerde yapılır?
Özellikle Ramazan aylarında, bayramlarda ve düğün yemeklerinde sıkça yapılır. Ayrıca baharın ilk günlerinde taze soğanlarla yapımı bir gelenektir.
Yorumunuzu buradan gönderebilirsiniz