Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir, Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin tekrarlayan olumsuz deneyimler sonucu başarısızlıkla karşılaştıklarında, kontrolün kendilerinde olmadığına inanmaya başlamaları ve umutsuzluğa kapılmalarıdır. Bu durum, genellikle stresli veya zorlayıcı durumlarla karşılaşıldığında ortaya çıkar ve kişinin kendine olan güvenini zedeler. Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin başarısızlıkla sonuçlanabilecek durumlardan kaçınma eğilimine girmesine ve motivasyonunu kaybetmesine neden olabilir.

🔴 Öğrenilmiş Çaresizliğin Nedenleri

• Tekrarlayan Başarısız Deneyimler: Birey, aynı türden olumsuz sonuçlarla karşılaştıkça başarısızlık duygusuna kapılabilir ve kendine olan inancını yitirebilir.
• Kontrolün Kaybedilmesi: Birey, yaşadığı olumsuz durumların sonuçlarını kontrol edemeyeceğini düşünerek çaresizlik hisseder.
• İçselleştirilen Olumsuzluklar: Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler ve sürekli eleştirilen bir çevrede büyümek, öğrenilmiş çaresizlik duygusunun temellerini oluşturabilir.
• Model Alma: Birey, çevresindeki olumsuzlukları gözlemleyerek ve etkileşim içinde olduğu kişilerin tutumlarını benimseyerek öğrenilmiş çaresizlik durumuna gelebilir.

🔴 Öğrenilmiş Çaresizlikle Başa Çıkma Yolları

• Olumlu Düşünce ve Özgüven: Olumsuz düşünceler yerine olumlu düşünceleri güçlendirmek, özgüveni artırır ve öğrenilmiş çaresizlik duygusunu azaltabilir.
• Küçük Adımlarla İlerlemek: Büyük hedefleri küçük adımlara bölmek, başarıya ulaşma olasılığını artırır ve motivasyonu korur.
• Destek Sistemleri: Aile, arkadaşlar ve profesyonel destek almak, öğrenilmiş çaresizlikle mücadelede önemli bir rol oynar.
• Geçmiş Başarıları Hatırlamak: Daha önce başarılı olduğumuz anıları hatırlayarak güçlü yönlerimizi hatırlayabiliriz.
• Olumlu Rol Modelleri Takip Etmek: Pozitif ve başarılı rol modellerinden ilham almak, öğrenilmiş çaresizlik duygusunu azaltabilir.

🔴 Öğrenilmiş Çaresizlik Kavramı Nasıl Ortaya Çıktı?

Öğrenilmiş çaresizlik, Martin Seligman tarafından yapılan temel araştırmalarla ortaya çıkan bir kavramdır. Bu teori, köpeklere yapılan deneylerle başlamış ve daha sonra insanlara da uyarlanmıştır. Öğrenilmiş çaresizlik, insanların kontrolü ellerinde olmadığını ve değiştiremeyeceklerini düşündükleri durumlarla başa çıkmada güçlük yaşamaları durumudur. Bu durum, kişilerde motivasyon ve işlevselliğin azalmasına ve psikolojik sorunların gelişmesine neden olabilir. Bu nedenle, sosyal ve klinik psikolojide önemli bir araştırma ve müdahale alanıdır.