Mihail Sergeyeviç Gorbaçov, 2 Mart 1931 tarihinde Rusya'nın Stavropol bölgesindeki Privolnoye köyünde doğdu. Sovyetler Birliği'nin son lideri olarak bilinen Gorbaçov, dünya tarihindeki önemli figürlerden biridir. Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nin siyasi ve ekonomik yapısını değiştiren ve dünya politikasında derin etkileri olan reformlar gerçekleştirmesiyle tanınır.
Gorbaçov, gençlik yıllarında çalışkanlığı ve parlak zekasıyla öne çıktı. 1955 yılında Moskova Devlet Üniversitesi'nden hukuk diplomasıyla mezun oldu ve ardından Komsomol (Komünist Gençlik Birliği) saflarına katıldı. Kısa sürede yükseldi ve 1978'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne seçildi.
1985 yılında, Gorbaçov Sovyetler Birliği'nin liderliğine geçtiğinde, ülke siyasi, ekonomik ve sosyal sorunlarla boğuşuyordu. O dönemde, Sovyet ekonomisi verimsizlikle mücadele ediyor, kamuoyu ise sansür ve baskı altında yaşamaktaydı.
Gorbaçov, ülkenin kalkınması için acil reformlara ihtiyaç olduğunu fark etti ve "perestroyka" (yeniden yapılanma) ve "glasnost" (açıklık) kavramlarını öne sürdü.
Perestroyka politikası, ekonomik sistemin yeniden düzenlenmesini ve piyasa ekonomisine geçişi içeriyordu. Gorbaçov, sanayi üretiminin etkinleştirilmesi, merkezi planlamada daha fazla özerklik ve özel mülkiyet haklarının tanınması gibi adımlar attı. Ancak bu reformlar, Sovyet ekonomisinin köklü bir şekilde değişmesini sağlayamadı ve ekonomik sıkıntılar derinleşti.
Gorbaçov ayrıca, açıklık politikası olan glasnost'u da benimsedi. Bu politika, basın ve ifade özgürlüğünün genişletilmesini, sansürün kaldırılmasını ve siyasi sistemde daha fazla şeffaflık sağlanmasını hedefliyordu. Ancak bu politika, Sovyetler Birliği'nin resmi ideolojisinin sarsılmasına ve toplumda istikrarsızlığa neden oldu. Basın özgürlüğü ve siyasi tartışmalar, Sovyetler Birliği'nde daha önce görülmemiş bir şekilde ortaya çıktı.
Gorbaçov'un reformları, ülke içinde ve dışında büyük bir dalga yarattı.
Dış politikada da etkili olan Gorbaçov, Soğuk Savaş dönemindeki gerginlikleri azaltmaya yönelik adımlar attı. 1987'de ABD'nin Başkanı Ronald Reagan ile bir araya gelerek stratejik nükleer silahların azaltılmasını öngören INF Antlaşması'nı imzaladı. Ayrıca Doğu Avrupa'daki komünist rejimlerin çöküşünü de hızlandıran bir etki yaptı.
Ancak Gorbaçov'un reformları, bazı kesimlerde direnişle karşılaştı.
Özellikle Sovyetler Birliği'nin eski muhafazakar kesimleri, değişiklikleri hoş karşılamadı ve Gorbaçov'un liderliğini sorgulamaya başladı. 1991 yılında, Gorbaçov'un liderliği altında gerçekleştirilen bir darbe girişimi, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının hızlanmasına yol açtı.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Gorbaçov, 1991 yılında görevinden istifa etti ve siyasetten çekildi. Gorbaçov, reformlarının bazı eleştirilerine rağmen, dünya genelinde demokrasi ve barış için yaptığı çabalarıyla tanınan bir figür haline geldi. Kendisi, 1990 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü ve uluslararası alanda saygın bir figür olarak kabul edildi.
Bugün Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nin çöküşündeki rolüyle tarihte önemli bir yer işgal ediyor. Perestroyka ve glasnost, Sovyet toplumunda köklü değişikliklere yol açtı ve dünya politikasını derinden etkiledi. Gorbaçov'un reformlarının bazıları başarısız olsa da, cesur adımları ve barışçıl vizyonu, onu çağdaş dünya tarihinde unutulmaz bir lider haline getirdi.
Mihail Gorbaçov, tarih sahnesinden çekildiğinde bile, dünya çapında bir sembol olarak kalmaya devam etmektedir. Onun liderliği ve reform çabaları, döneminin zorluklarıyla yüzleşerek değişimi hedefleyen liderler için ilham kaynağı olmuştur. Gorbaçov'un mirası, tarihe not düşülen önemli bir dönemin parçası olarak kalacaktır.
Gorbaçov 30 Ağustos 2022 tarihinde Moskova'da hayatını kaybetmiştir.
