Osman Hamdi Bey'in hayatı ve eserleri

Osman Hamdi Bey kimdir?

Osman Hamdi Bey, hem lise giriş hem de üniversite giriş sınavlarında eserlerinin çokça sorulduğu ressam olmasıyla daha çok tanınmış olan arkeolog, müzeci ve siyaset adamıdır. 30 Aralık 1842 tarihinde İstanbul'da dünyaya geldi. Babası çok küçük yaşta Sakız Adası'ndan evlatlık olarak getirilmiş ve sadrazamlığa yükselmiş olan Rum asıllı İbrahim Ethem Paşa'dır. Osman Hamdi Bey, Kadıköy'ün ilk belediye başkanıdır. Aynı zamanda ülkemizdeki ilk modern arkeolojinin tesis edilmesini sağlayan kişidir.

Osman Hamdi Bey ilkokul öğreniminin ardından, 1856 yılında Maarif-i Adliye okulunda eğitime başladı.16 yaşındayken yaptığı kara kalem resim çalışmaları çok beğenildi ve dikkat çekti. Babası hukuk eğitimi alması için onu Paris'e gönderdi. 12 yıl kaldığı Paris'te batı kültürünü öğrendi ve bu terbiyeyle yetişti. Sonrasında yaptığı tablolarda batı kültürünü kendi kültürüne uygulamasıyla tanındı.

Sanat yönünün öne çıkmasına rağmen arkeoloji alanında da birçok çalışmaya öncülük etmiş ve Türkiye sınırları içindeki ilk müzenin kurucusu olmuştur. Paris'de iken aralarında ünlü ressam Jean-Leon Gerome'un da bulunduğu resim atölyelerinde çalışma fırsatı buldu. 22 yaşındayken Paris'te tanıştığı Marie adlı bir kızla evlendi ve bu evlilik 10 yıl sürdü. Bu evlilikten iki tane kızları dünyaya geldi.

Osman Hamdi Bey'in devlet görevleri

1869 yılında İstanbul'a döndüğünde Osmanlı'nın Bağdat İli Yabancı İşler Müdürlüğü
1871'de Saray Protokol Müdür Yardımcılığı
1873'de Viyana'da Uluslararası Sergi Komiserliği
11 Eylül 1881 tarihinde Müze-i Humayun'da müdürlük
1883 yılında kuruculuğunu üstlendiği Sanayi-i Nefise Mekteb-i Aliye Müdürlüğü

Osman Hamdi Bey'in arkeoloji alanında çalışmaları

Osman Hamdi Bey birçok reformlar yaparak batılı anlamda müzeciliği Osmanlıya getiren kişidir. Yönettiği arkeolojik kazılar ve ülkenin topraklarına ait kültür ve tarih değerlerinin sahiplenilmesi amacıyla çıkarttığı Asar-ı Atîka Nizamnamesi Türk Tarih ve Arkeoloji'sine büyük katkılar sağlamıştır.

Yönetiği arkeolojik kazılar sırasında Lagita Tapınağı ve İskender Lahiti'nin gün yüzüne çıkmasını sağlamıştır. Bu eserler dönemin en büyük eserleri olarak kabul edilmişti. Bu eserlerin yurt dışına gitmemesi ve sergilenmesi için 1891 yılında "ilk türk müze binası" olan İstanbul Arkeoloji Müzesi'ni kurdu. Babasının Dahiliye Nazırı (bugünkü İçişleri Bakanı) olmasından yararlanarak vilayetlere gönderilen genelgeler ile, Anadolu'nun her yerinde bulunan tarihi eserlerin bu müzede toplanmasını sağladı.

Osman Hamdi Bey'in ressam yönü

Osman Hamdi Bey, Türk müzeciliğinin oluşması ve arkeoloji bilimine yaptığı büyük katkıların yanında ressam olarak da çok önemli eserler verdi. Resimlerinde her ne kadar Paris'de bulunduğu dönem eğitim aldığı Gerome ve Boulanger'in etkileri gözükse de tablolarındaki temel felsefesi kendi kültürünü yansıtmak oldu. Türk resminde ilk kez figürlü kompozisyonu kullanan ressam Osman Hamdi Bey'dir.

Eserlerinin pek çoğunda kadın temasının sık kullanıldığı oryantalizmin etkilerine rastlanır. etkileri de görülmetedir. Tanınmış en ünlü tabloları ise Kaplumbağa Terbiyecisi (1906) ve Silah Taciri (1908)'dir. "Kaplumbağa Terbiyecisi" adlı resminde Lale Devri'nin şatafatına ve Sadabat Eğlencelerine dair ipuçları yer alır. Bu tabloda tek ışık kaynağından gelen ışığın ana öğeler üzerinde yoğunlaşması ile gereksiz detaylardan arınma sağlanmıştır. Bir diğer önemli tablosu olan "Silah Taciri"nde ise kendisini ve oğlunu konu aldığı düşünülmektedir. Resimdeki diğer ana öğeler ise tüfekler, kılıçlar ve başlıklardır.

Osman Hamdi Bey'in tabloları Osmanlı'nın batı oryantalizmine bakışını simgeler. Ancak, batılı uslubu kullanırken, konu olarak kendi kültürünü seçmiş olması ünlü ressamı ayrı bir kategoriye yerleştirir. 1884 yılında Gebze'nin Eskihisar Köyü'nde bulunan köşküne karısı Naibe Hanım, oğlu ve kızını da alarak yerleşti. Bu dönemde pek çok portre çalışmasına imza attı. Bugün bu köşk "Osman Hamdi Bey Müzesi" olarak hizmet vermektedir. 24 Şubat 1910'da İstanbul, Kuruçeşme'de vefat eden Osman Hamdi Bey'in mezarı Çinili Köşk'de bulunmaktadır.