Etrafınızda birlikte vakit geçirdiğiniz insanların zevk aldıkları şeylerin size hiç haz vermediğini, gerçekte çok lezzetli olan ve başkalarına mutluluk veren bir yemeği yediğinizde karton parçası ya da toprak yediğinizi hisseder gibi bir hayat yaşadığınızı düşünün. İşte anhedoni olarak adlandırılan psikolojik durumun tam karşılığı budur. Yani başkalarına zevk veren, gerçekte lezzetli, eğlenceli ve keyif veren her şeyden kişinin hiç bir zevk alamaması durumu anhedoni olarak tanımlanır.
Anhedoni Kendini Nasıl Belli Ediyor?
Yaptığınız hiç bir şeyden zevk alamamak, haz duygusunun bitmiş olması olarak tanımlanan anhedoni durumunda kişiler ne yediği lezzetli bir yemekten, ne içilen bir fincan kahveden ne de keyifli bir sohbetten haz duymazlar, keyifli vakit geçiremezler. Bu kişilerin iç dünyalarına genelde derin bir duygusuzluk durumu hakimdir. Anhedoni, majör depresif halin en uç noktalarından biri olarak kabul edilir.
Anhedoni durumundaki kişiler uzun yıllar boyunca hayatlarında nadiren yaşadıkları ufak duygu kıvılcımlarından başka duyguya sahip olamazlar. O bir kaç durum dışında neredeyse hiç bir şey hissetmezler. Bu kişilere sorulduğunda geleceğe dair hedefleriyle ilgili hiç bir şey söyleyemezler. Hedef belirlemek dahi istemezler çünkü sonuçların kendilerini tatmin etmeyeceği düşüncesi hakimdir. Genellikle hayatlarını "soğuk", "karanlık", "zevksiz" ve "umutsuz" gibi tek bir kelimeyle tanımlarlar. Bu sözcükleri dönem dönem hepimiz kullanabiliriz. Anhedoni durumunda ise kişiler çok uzun süreler hayatlarını hep bu kelimelerle tanımlarlar.
Anhedoni Tam Olarak Nedir?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi bir çok insan hayatı boyunca belirli dönemlerde önceden haz aldığı ve heyecan duyduğu şeylere karşı ilgisini kaybedebilir. Anhedoni ise bu ilgisizliğin uç durumlarda ve çok uzun süreler yaşandığı durumdur. Daha önce zevk alınan müzik, yemek, arkadaşlarla birlikte olmak ya da daha başka şeylerden en ufak bir zevk almanın imkansız hale geldiği durum anhedoni durumunun tam karşılığıdır.
Anhedoni, majör depresyonla birlikte şizofreni, psikoz, parkinson, anoreksi ve madde bağımlılığı gibi bozukluklar ve olgular ile birlikte görülebilmektedir. Hatta bazı insanların hayatını tehlikeye atabilecek ekstrem sporlara yönelmesinin altında da anhedoni durumu yatmaktadır. Böyle kişiler haz alma duygusunu yaşayabilmek için bu tür sporlara yönelebilmektedir. Anhedoninin nedenlerini ve işleyiş mekanizmasını anlamak da diğer duygu durumlarını anlamak kadar zor ve uzmanlık isteyen bir iştir.
Anhedoni Daha Karmaşık Durumları da İfade Eder
Anhedoniden bahsederken sadece yenilen bir yemekten zevk alamama gibi basit bir durumdan bahsetmiyoruz. Beynimizin işleyiş mekanizması o kadar karmaşık bir yapıya sahip ki altta yatan sebeplere ulaşmak ve ciddi boyutlara ulaşan sorunları çözebilmek de bir o kadar karmaşık bir durumdur. Beynimizin ödül mekanizması içinde yer alan ilgi seviyesi, motivasyon, beklenti, umut, gerekli çabanın hesaplanması gibi bir çok konuda derin değişikliklerin yaşanması söz konusu olabilir.
Anhedoni durumundaki insanlar diğer insanlar gibi toplum içindeki aktivittelere katılabilir ve belirli bir oranda bundan zevk alabilirler. Anhedonide ödül mekanizması farklı işlediği için uğraş/kazanım oranı normal insanlara göre çok farklıdır.
Anhedoninin Çözüm Yolları
Yapılan bilimsel araştırmalar neticesinde kişilerin her şeye karşı hissizlik yaşadığı anhedoni durumunu düzeltebilecek yöntemler ve ilaçlar geliştirilmiştir. Anhedoni tedavisindeki en büyük risk ise kişilerin tedavi sürecine karşı isteksiz olmalarıdır. Ancak günümüzde anhedoni çok iyi anlaşılabilmekte, uzman kişiler tarafından yönetilen tedavi sürecinde kesin başarı sağlanabilmekte ve insanlar hayatlarına normal olarak devam edebilmektedirler.
Sonuç
Anhedoni, insanların normalde zevk aldıkları aktivitelerden zevk alamama durumunu ifade eden bir kavramdır. Bu durum, depresyon, anksiyete bozuklukları, travmatik deneyimler veya bazı nörolojik bozukluklar gibi çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir. Anhedoni, genellikle motivasyon eksikliği, ilgi kaybı ve duygusal donukluk gibi semptomlarla birlikte ortaya çıkar. Bu durum, bireyin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve günlük işlevselliği kısıtlayabilir. Anhedoni, multidisipliner bir yaklaşım gerektiren bir durumdur ve psikiyatri, psikoloji ve nöroloji gibi alanlarda çalışan uzmanlar tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Terapi, ilaç tedavisi, destek grupları ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi tedavi seçenekleri, anhedoninin etkilerini hafifletmeye ve bireyin zevk ve tatmin duygusunu yeniden kazanmasına yardımcı olabilir.
Yorumunuzu buradan gönderebilirsiniz