Oğuz boylarından Hazar Denizi'nin güneybatı kısmındaki bölgede yerleşik olan Türklere Azeri Türkü denir. Tarihi önemi çok büyük olan bu bölge 1828 yılında yapılmış olan Türkmençay Antlaşması sonucunda iki farklı bölgeye ayrılmıştır. Bölgenin kuzey kesimi Rus yönetimine, güney kesimi ise İran yönetimine bırakılmıştır.
1901 yılında başlatılan "Milli Azatlık Hareketi" Çar yönetimine karşı başarısız oldu ancak, bu kaotik durum Mehmet Emin Resulzâde gibi büyük bir liderin ortaya çıkmasını sağladı. Dönemin ünlü fikir adamları olan Ziya Gökalp, İsmail Gaspıralı ve Yusuf Akçura'dan etkilenen Resulzâde, milliyetçilik ve devletçilik konularında insanlar üzerinde çok fazla etkileyici özelliklere sahipti.
Yürüttüğü mücadeleler sırasında Çar baskısı altında kalan Resulzâde, 1908 yılında İran'a geçmek zorunda kalmıştır. Resulzâde, Azerbaycan millî direnişine siyasi bir boyut kazandırmak amacıyla 1911 yılında Musavat Partisi'ni kurdu. Ardından kurulan siyasi parti sayısında artış yaşandı.
Rusya Müslümanları Millî Şûrası'nın toplanmasının ardından kurulan İcra Komitesi'nin faaliyetleri ile Azerbaycan'ın her noktasında bağımsızlık mücadeleleri hız kazanmıştır. Bu gelişmelerin sonrasında 28 Mayıs 1918 tarihinde bağımsız Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
Türk tarihinde cumhuriyet rejimiyle yönetilen ilk devleti olma özelliğine sahip olan bu devlet, sadece 23 ay varlığını sürdürebilmiştir. Bu devletin kurulmasına kadar sadece coğrafi bir bölgenin adı olan Azerbaycan, siyasi kimliğiyle bir devlet özelliği kazanmıştır.
Gence'de Osmanlı ve Azeri askerlerden oluşan Kafkas İslam Ordusu Bakü'yü Ermeni işgalinden kurtararak başkent olmasını sağlamıştır. Kurulan Azerbaycan Devleti'nin bayrağında belirlenmiş olan üç renk Türklüğü, Müslümanlığı ve gelişmiş medeniyeti simgelemektedir.
Azerbaycan Devleti ilk olarak Osmanlı Devleti tarafından tanınmıştır.
28 Nisan 1920 tarihinde Sovyet yönetimi tarafından son verilmiştir. Bağımsızlık mücadelesinde yer alan aydınlar ve din adamları PanTürkist, Panİslamcı ve Türk ajanı olarak nitelendirilerek zindanlara atılmış ya da öldürülmüşlerdir. Mehmet Emin Resulzâde bu süreçte Türkiye'ye gelmiştir. 31 Ocak 1884 tarihinde Azerbaycan'da dünyaya gelen Mehmet Emin Resulzâde, 6 Mart 1955 tarihinde diabet kaynaklı olarak Ankara'da hayata veda etmiştir. Kabri Cebeci Asri Mezarlığı'ndadır.
1991 yılının sonuna doğru SSCB'nin dağılmasıyla birlikte 18 Ekim 1991 tarihinde Azerbaycan tekrar bağımsızlığına kavuşmuştur.
