Sayga antilobu Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Rusya ve Moğolistan' ın kurak düzlüklerinde yaşayan çift toynaklı göçmen bir antilop türüdür.
Sayga antilobunun fiziksel özellikleri
Sayga cinsi antilopları diğer antilop cinslerinden ayıran en belirgin fiziksel özelliği kabarık görünümlü ve öne doğru sarkık duran burun yapısıdır. Burunlarındaki bu yapısal özellik, yaşadığı coğrafyanın soğuk, kumlu ve tozlu olması nedeniyle bu antiloba çok büyük avantaj sağlar. Sarkık ve kabarık burun, hem tozlu havayı filtre eder hem de soğuk havanın ciğerlere ulaşmadan önce ısınmasını sağlar.
Boyutlarına gelince, diğer antilop cinslerine göre ufak yapılı olarak kabul edilirler. Erkeklerinin omuzlarının yerden yüksekliği 75 cm kadar, ağırlıkları ise 35-40 kg kadardır. Dişi saygalar erkeklere nazaran daha küçük olup erkek saygaların 4'te 3'ü kadar boyut ve ağırlık ölçülerine sahiptirler.
Erkek bireylerde katmanlı ve uzun yapıya sahip amber sarısı renkte boynuzlar bulunur. Saygalar yaşadıkları bölgenin iklim şartlarına uygun olarak mevsimsel post değişimi yaşarlar. Yazları kısa ve kahverengimsi tonlarda olan kürkleri, kış aylarında daha uzun tüylü ve beyaza çalan bir hale dönüşür.
Sayga antilobunun yaşam biçimi
Yaşam alanları genel olarak yarı çöl olarak nitelendirilebilecek açık düzlüklerdir. Bahar mevsimiyle birlikte dişi saygalar büyük topluluklar oluşturarak üreme bölgelerine doğru göçe başlarlar. Yaz mevsiminde ise daha küçük gruplara ayrılırlar. Saygalar, göçebe olarak yaşarlar ve göçte izleyecekleri rota yiyecek, hava durumu ve göç yolunun uzunluğu gibi faktörlere göre değişkenlik gösterir.
Bir yıl içindeki göç rotaları genel olarak kuzey-güney doğrultusundaki yaklaşık 1000 km'lik bir uzunluktadır. Dişi saygaların gebelik süreleri 5 aydır ve genellikle 1 (nadiren ikiz) yavru dünyaya getirirler. Yavruların ayağa kalkarak sürüye tamamen ayak uydurmaları bir kaç gün içinde gerçekleşir.
Sayga antilobu tükenme ile karşı karşıya
1990'lı yıllarda sayga antilobu büyük bir tükenme tehlikesi yaşadı. O zamana kadar sayıları 1,5 milyon olan bu antilopların sayısı 90'lı yılların ortalarında 50 bin kadar kaldı. Bu büyük azalmanın nedeni o yıllarda yaşanan aşırı kuraklık ve aşırı avlanmaydı. Özellikle Çin tıbbında bu antilopların boynuzlarının kullanılması kaçak avcılığın artmasına neden olmuştur.
2015 Mayıs ayında Kazakistan topraklarında 2 hafta içinde 200 bin kadar antilobun ölüsüne rastlanmıştır. Bu toplu ölümlerin ise oldukça ölümcül bir bakterinin sürü bireyleri arasında enfeksiyona yol açmasından dolayı gerçekleştiği tespit edilmiştir. 2021 Mayıs ayında ise 300 kadar sayga antilobu yıldırım düşmesi sonucu telef olmuştur.
