Kedigiller familyasının bir üyesi olan vaşak, dünyanın kuzey yarımküresinde ormanlık bölgelerde yaşayan, görme duyusu çok gelişmiş, ağaçlara iyi tırmanan ve kayalar arasında sıçrama yeteneği çok iyi olan etçil bir hayvan türüdür.
Vaşağın fiziksel özellikleri
Evimizde beslediğimiz kedilerimizle pek çok özelliği benzer olsa da normal bir kediye göre oldukça iri ve ağırdır. Vaşakların ağırlıkları 18-25 kg arasında değişir. En belirgin fiziksel özellikleri açık kahverengi postunun üzerinde siyah beneklerinin olması ve uzun kulaklarının üzerinde siyah uzun tüylerin bulunmasıdır.
Yetişkin vaşakların baş-kuyruk arası uzunluğu 150 cm, yerden omuz yüksekliği ise 75 cm kadardır. Kış aylarında tüyleri daha yoğun bir hale gelerek gri-beyaz rengini alır. Kürkündeki bu değişim kış aylarında avlanırken avantajlı olmasını sağlar. Patileri yetişkin bir erkeğin elleri kadardır. Bu iri patiler hayvanın yoğun karda rahat hareket emesini sağlar.
Vaşağın yaşam ve beslenme özellikleri
Vaşaklar engebesi bol, deniz seviyesinden yüksek kayalık ve yoğun ormanlık bölgelerde yaşamayı tercih ederler. Öyle ki, deniz seviyesinden 3 bin metre yüksekliklerde bile vaşak görülebilmektedir.
İnsanlardan uzak kayalık ve ormanlık alanlarda yaşıyor olsalar da vaşakların soyları tükenme tehdidi altındadır. Değerli olan kürkleri nedeniyle kontrolsüz bir şekilde avlanan bu hayvanlar, ormanlarda kendisini gizleyerek adeta bir hayalet gibi hareket ederler. Bir vaşak görebilmeniz için oldukça fazla şansa ihtiyacınız vardır. Ülkemizin her bölgesinde bulunan orman alanları vaşak yaşamının olduğu tespit edilmiş alanlardır. Sayıları hakkında hiç bir zaman net bir veri elde edilememektedir.
Hızlı, çevik ve güçlü bir yırtıcı olan vaşakların beslenmek amaçlı avladıkları hayvanlar arasında tavşan, kemirgenler, ördek, yer kuşları, balık, ve küçük boyutlu geyik türleri yer alır. Avına hissettirmeden yanaşan vaşak, genelde sabahın erken saatlerinde ve gece vakitlerinde pusuya yatarak avlanır. Vaşaklar 75 metreden bir tarla faresini görebilecek kadar keskin bir görüş yeteneğine sahiptir.
Vaşağın üreme özellikleri
Vaşakların dişileri 21 aylıkken, erkekleri ise 33 aylıkken üreme olgunluğuna erişirler. Vaşakların kendi bağımsızlıklarını ilan ettikleri bir avlanma ve yaşam bölgeleri bulunur. Çiftleşme mevsimi olan Ocak sonu ile Mart başı arasındaki sürede bu bölgelerinden ayrılarak eş arayışı içinde olurlar. Dişi vaşaklar 70 günlük gebelik süresinin ardından 1-4 yavru dünyaya getirirler. Yavruların bakımı ve büyütülmesi anne vaşak tarafından gerçekleştirilir.
Yaşadıkları bölgenin özelliklerine ve birey sayısına bağlı olarak 20 kilometrekare ile 2000 kilometrekare arasında bir yaşam bölgesine ihtiyaç duyarlar. Ülkemizde ve dünyanın pek çok ülkesinde bu nadir canlıların avlanması yasaktır ve avlanması durumunda 13 bin 200 TL para cezası bulunmaktadır.
