Bulutlar Nasıl Oluşur, Bulut Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Bir yıllık zaman dilimi içerisinde mevsimlere ve hava sıcaklıklarına göre çok farklı özelliklere sahip bulut çeşitlerini gökyüzünde görürüz. Hatta bu bulutlar bazen o kadar farklı şekillerde oluşurlar ki insanlar onu bazı nesnelere benzetebilirler. Bilim insanlarının yaptığı sınıflandırmalara göre 100'ü aşkın türü bulunan bu bulutlar nasıl oluşur, nasıl şekil alırlar ve özellikleri nelerdir?

Bulut Nasıl Oluşur?

Bulutların oluşmasındaki temel etken yeryüzünden buharlaşan suyun atmosferde su damlacıkları ya da buz kristalleri şeklinde yoğunlaşmasıdır. Bulut oluşumunda hem atmosferdeki sıcaklık ve rüzgar gibi faktörler hem de yeryüzü şekilleri etkilidir. Bulutların oluşma süreci yerden buharlaşan suyun sıcak havanın etkisinde yükselmesiyle başlar. Yükseklik arttıkça soğuyan buhar, dağların ve hava olaylarının etkisiyle belli bir basınç ve sıcaklık değerine ulaştığında yoğunlaşmaya ve gözle görülür hale gelmeye başlar. Bu arada atmosferdeki toz zerrecikleri halindeki  partiküller bulutların yoğunlaşmasına ve hatta  yağış oluşmasına yardımcı olur.

Bulut Türleri ve Özellikleri

Bulutlar yeryüzüne olan yakınlıklarına göre üç ana sınıfa ayrılırlar. Bunlar;

1.Alçak irtifalı bulutlar: 

• Cumulus 
• Stratus 
• Cumulonimbus 
• Contrails 
• Mammatus 
• Orographic 
• Lenticular

2. Orta irtifalı bulutlar: 

• Altostratus
• Altocumulus 
• Nimbostratus

3.Yüksek irtifalı bulutlar: 

• Cirrus
• Cirrocumulus
• Cirrostratus

Alçak İrtifalı Bulutlar

2 bin metre yüksekliğin altında oluşan yere yakın bulutlardır. Sıvı haldeki aşırı soğumuş damlacıklar taşırlar. Yatayda ve dikeyde katmanlı yapıya sahip olan bu bulutlar genelde yağışın habercisidir. Bu bulutların özelliklerine ve görünümlerine göre sınıflandırılmış 7 türü bulunur.

(Alçak İrtifalı 1) Cumulus: Gökyüzündeki Görsel Şölen

Parlak güneşli bir günde ufak pamuk topakları şeklinde insanın iç dünyasına huzur veren, bazen de çeşitli şekillere benzeterek eğlenmeye çalıştığımız bu bulutların görsel özellikleri çok fazladır. Bulutların üst kısımları yuvarlak hale gelerek grileşmeye başladıysa bölgede yağmur ihtimali yüksek demektir.

(Alçak İrtifalı 2) Stratus : Sisin Göğe Çıkmış Hali

Gökyüzünde geniş bir alanda dağılmış halde bulunan ince yapılı bulutlardır. Katman kalınlığı çok fazla olmadığı için güneş ışınlarını kısmen geçirirler ve havada pus hissi uyandırırlar. Bulunduğu bölgede yağış oluşturma ihtimali çok düşüktür.

(Alçak İrtifalı 3) Comulonimbus: Fırtına Habercisi

Fırtına seviyesinde rüzgarlar, şiddetli dolu yağışları ve hortumlar üretme yeteneği olan bu bulutlar yeryüzüne adeta karabasan gibi çökerler. Işığı geçirmeyecek kadar kalın ve yağış yüklü bulutlardır.

(Alçak İrtifalı 4) Contrails: Uçak Motorları Tarafından Oluşturulurlar

Her ne kadar uçağın egzoz gazlarındaki su buharının yoğunlaşmasıyla oluşsalar da meteorolojik olarak bulut kategorisindedirler. Özellikle yukarılardaki nem ve rüzgar durumu hakkında meteoroloji uzmanlarına çok değerli bilgiler sunarlar. Yağış oluşturma ihtimalleri yoktur.

(Alçak İrtifalı 5 ) Mammatus: Kese Bulutlar

Şiddetli bir yağmurun habercisi olan bu kese şeklindeki görünümler bulut içindeki soğuk havanın bulutun alt kısımlarına ilerlemesiyle oluşur. Görsel güzelliğinin arkasında metrekareye ortalamanın üzerinde yağış bırakma potansiyeli gizlidir.

(Alçak İrtifalı 6 ) Orographic: Dağların ve Denizin Buluşması

Dağ ve tepelerin üzerinde oluşan ve iki hava kütlesinin çarpışmasıyla ortaya çıkan bulutlardır. Öğleden sonra bölgesel şiddetli yağışlara sebep olurlar.

(Alçak İrtifalı 7 ) Lenticular: Uzaydan Gelmiş Gibiler

Dağların üstüne bir başlık gibi oturan bu bulutlar, dağın etrafındaki düz araziden yükselen su buharlarıyla oluşur. Dağın üzerinde yağışlara sebep olmasının yanında çok önemli meteorolojik bilgi içerirler.

Orta İrtifalı Bulutlar

2 bin metre ila 6 bin metre yükseklikte oluşan bulutlardır. Bulundukları yükseklikler yılın mevsimlerine ve troposferde oluşan sıcaklık değerlerine göre değişiklik gösterir. Yapılarında sıvı su damlacıkları, buz kristalleri bulunur. Yoğun yağış potansiyeli olan orta yükseklik bulutları üçe ayrılırlar.

(Orta İrtifalı 1 ) Altostratus: Yoğun Yağışa Hazır Olun

Mavi-gri ya da gri renkli olan bu bulutların yapısında buz kristalleri ve donma noktasına yakın su damlacıkları bulunur. Yağış potansiyeli çok yüksek olan bulutlardır.

(Orta İrtifalı 2 ) Altocumulus: Yaz ve İlkbaharın Bulutları

Parçalı ve hafif gri renkte olan bu bulutlar genelde ilkbahar ve yaz aylarında oluşur ve yağış potansiyeli çok düşüktür. Yapısını sıvı haldeki su damlacıkları oluşturur.

(Orta İrtifalı 3 ) Nimbostratus: Yağmur ve Kar Başlayabilir

Yoğun yağmur ve kar yağışı potansiyeli yüksek olan bulutlardır. Kalınlıkları dolayısıyla güneşi engelleyen karanlık bir görünüme sahiptirler.

Yüksek İrtifalı Bulutlar

6 bin metrenin üzerinde oluşan bulutlardır. Bu seviyede çok düşük hava sıcaklıklarından dolayı buz kristallerinden oluşan bir yapıları vardır. İnce ve çizgili bir görünümdedirler ve yeryüzünde gölge oluşturmazlar.

(Yüksek İrtifalı 1 ) Cirrus: Tüysü Yapıda İnce Bulutlar

Cirrus kelimesinin Latince anlamı saç tutamı veya at kuyruğudur. Oluştukları yüksekliklerde hava sıcaklığının çok düşük olması nedeniyle küçük buz kristallerinden oluşurlar. Kuvvetli esen rüzgarların buz taneciklerini dağıtmasıyla ipeksi bir görünüme sahiptirler. Yağış oluşturmazlar.

(Yüksek İrtifalı 2 ) Cirrocumulus: Küçük Topaklardan Oluşan Bulutlar

Yapısal olarak cerro bulutları gibi ince buz kristallerinden oluşurlar. İçlerinde buz haline gelmemiş su tanecikleri nedeniyle topaklanmış bir bulut kümesi görünümü meydana gelir. Yağış oluşturmazlar.

(Yüksek İrtifalı 3 ) Cirrostratus: Gökyüzünün Narin Örtüsü

Yüksek miktarda su damlacığı bulunduran bu bulutlar kuvvetli rüzgarların etkisiyle çok ince bir tabaka halinde tüm gökyüzüne dağılır ve ince bir örtü şeklindedir. Daha çok kış mevsimine özgüdürler ve "hava kar topluyor" diye nitelendirilen bulutlardır.