Tarihçesi
Eski zamanlarda bir tür “yabani ayva” anlamına gelen Kidonia denir. Bölgeye ilk yerleşenlerin Midilli'deki Kydona köyünden veya Girit'in Kydonies bölgesinden gelmiş olabileceğine inanılıyor. Bazı görüşler Ayvalık'ın (Eolya) bir zarar şekli olduğuna inanmaktadır. Kydonie adı Ayvalık anlamına gelir ve MÖ 330'dan beri kullanılmaktadır.
Ayvalık, I. Dünya Savaşı sonrası İzmir'in işgali edilmiş ve 29 Mayıs 1919'da Yunan egemenliğine girmiştir. İşgal sonrası Anadolu'da ilk kurşun 172. Alay Komutanı Yarbay Ali Çetinkaya tarafından atılmıştır. Bu işgal 15 Eylül 1922'ye kadar sürmüştür. 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'nda belirtilen Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi hükmüne göre, Girit, Makedonya ve Midilli Türkleri buraya yerleştirilmiştir. Önceleri Burhaniye'ye bağlı olan Ayvalık, 19 Mayıs 1928 tarihinde ilçe olmuştur. 1. Dünya Savaşı’ndaki kahramanca mücadele ve vatan muhafazasına karşı, ahdi vefa örneği gösterilerek Ayvalık sokak ve caddelerde bu isimler yaşatılırken ilçe halkı, günümüzde onur ve gururla günlük hayatlarında bu milli mücadeleden bahsetmektedirler.
İklim ve coğrafyası
Ayvalık, doğal güzellikleri, plajları, tarihi ve kültürel yerleri, iklimi ve adaları ile turizm potansiyeli yüksek bölgelerden biridir. Bölgenin doğal güzelliğinin yanı sıra Ayvalık Merkez ve Alibe Adası'nda neo-klasik sivil mimari örneklerinin oluşturduğu kent dokusu da turizm arzını zenginleştiriyor. Özünde, alan bir açık müze gibi görünüyor.
Ayvalık’ta Akdeniz iklimi hakimdir. Ege Bölgesi'nde bulunması dolayısıyla kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak olup sürekli esen hafif rüzgârlı bir iklime sahiptir. Yaz sıcaklığı ortalama 24-34°C'dir. Kışlar ise; ılıktır. Yazın Ayvalık'ta, genellikle öğle saatlerinde başlayan batıdan ve kuzeyden esen imbat ve poyraz ilçeyi serinletir. Zaten Ayvalık zeytinyağının lezzeti de bu iklim koşullarından kaynaklanır. Yine bu rüzgarlar ile oksijen bakımından dünyada en yüksek orana sahip Kaz Dağları’nın oksijenini bölgeye taşır.
Gezilecek yerleri
Ayvalık merkeze 6 km uzaklıkta yer alan Sarımsaklı Plajı, ülkemizin en ünlü plajlarından bir tanesi olup uzunluğu 7 km ve eni 100 m olan sahiliyle bölgenin en çok tercih edilen plajlarından. Sarımsaklı Plajı’nın deniz suyunun soğuk, denizi ise oldukça berrak olarak bilinir. Sarımsaklı Plajı boyunca çok sayıda kafe, restoran, otel, pansiyon mevcut. Plaj boyunca birçok su sporu imkanı bulabilirsiniz. 1995’ten beri içerisinde farklı ekosistemler barındıran ve çeşitli endemik türlerden oluşan çok sayıda bitki ve balık bulunduran Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, Ayvalık Adaları olarak bilinen 22 takım adasının 20’sini kapsayan yaklaşık 18 bin hektarlık bir alana yayılıyor.
Ayvalık takım adaları içinde yerleşimin olduğu tek yer olan Cunda Adası, ülkemizin Ege’deki en büyük 4. Adası olma özelliğine sahip. Cunda Adası, doğal güzellikleri kadar sahip olduğu turistik olanaklar ile de Ege’nin en hareketli ve güzel yerlerinden. Tarihi nitelikteki kilise ve manastırları, dar taş sokaklar arasında kalan tarihi evleri, plajları ve birbirinden ünlü restoranları ile Cunda Adası gözde turistik yerleri arasında.
Ayvalık’ta, 4 bin adet civarında tarihi ev bulunuyor. 1924’te yaşanan nüfus mübadelesi sonrasında Yunanistan’ın Selanik bölgesinden gelen Türklerin yerleştiği Ayvalık yöresine ait sarımsak taşından yapılan 1860 adet ev, cumbaları, ferforjeleri, zarif kapıları, alınlıklarında bulunan işlemeleriyle ile sayı bakımından Türkiye’nin en fazla tescillenmiş evi bulunmaktadır.
Bergama-Ayvalık arasında kalan Kozak Yaylası’nın doğal bitki örtüsü olan fıstık çamı ağaçlarından oluşan ülkemizin tek fıstık çamı yaylası görülmeye değer. 16 köyden oluşan bölgede, yaklaşık 5 milyon civarında fıstık çamı ağacından bulunuyor ve yılda 800 tondan fazla çam fıstığı elde ediliyor.
Türkiye’nin ilk boğaz köprüsü olma özelliğini taşıyan köprü ise Lale Adası’nı Ayvalık Koyu’ndaki 22 adanın en büyüğü olan Cunda Adası’na bağlayan köprü, 1970’li yıllarda inşa edilmiş.Ayvalık Koyu’ndaki 22 adadan biri olan Lale Adası ile Ayvalık arasında, Türkiye’nin ilk en uzun köprüsü ünvanını taşıyan köprü ise, 1964’ten bu yana Ayvalık ile Lale Adası’nı birleştiriyor , oradan da Ayvalık ilçe merkezine bağlanıyor. Ayvalık merkezine 8 km, Sarımsaklı’ya ise 4 km uzaklıkta yer alan Şeytan Sofrası, volkanik bir yapılanma sonrası oluşmuş bir tepe. Adını burada olduğuna inanılan ve demir bir kafes içine alınan Şeytan’ın ayak izinden alıyor.Ayvalık’ta gezip görmenizi tavsiye edeceğimiz diğer yerleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Ayvalık Çarşısı, Ayazma Kilisesi, Saatli Camii (Agios Yannis Kilisesi), Taksiyarhis Anıt Müzesi, Badavut Sahili, Çınarlı Camii (Alibey Cami), Küçükköy (Yeniçarohori), Hamidiye Camii
