Yunus Emre kimdir?
1240 yılında Eskişehir’de doğduğu düşünülen Yunus Emre hayatı boyunca Anadolu'da yaşamış bir şairdir. Anadolu’nun dört bir yanında tanınmış olan Türk ozanlarından biridir. Yunus Emre’nin birçok eseri günümüze kadar gelmiştir. Herkes tarafından sevilen ve tanınan bir ozandır.
Şair, Türkmen hoca, on dördüncü yüzyılın ilk çeyreğinde, Anadolu Selçuklu devletinin dağılmaya başladığı, Anadolu'nun farklı bölgelerinde küçük ve büyük Türk beyliklerinin kurulmaya başladığı on üçüncü yüzyılın ortalarında ve Orta Anadolu havzasında doğmuş ve yaşamıştır. Bu olaylar Yunus Emre'nin hayata bakışına yansıdı.
Yunus Emre’nin okuryazarlığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Taptuk Emre'nin dervişidir ve hayatının bir bölümünü Hacı Bektaşi Veli ile geçirmiştir. Farsça ve Arapça bildiği biliniyor ancak bu öğretileri nereden aldığı bilinmiyor. Bazı söylentiler, Yunus’un okuma yazma bilmediğini ve babasıyla birlikte çiftçilik yaptığını söylüyor. Yaşadığı döneme ait yazılı kaynaklar olmadığından Selçukluların çöküş dönemindeyken tam olarak nelerle uğraştığı bilinemiyor.
Doğduğu dönem, Anadolu'daki düzenin bozulduğu, Moğol istilalarının Anadolu Türklüğünü tehdit ettiği, kıtlık, kuraklık gibi birçok doğal afetin ortaya çıktığı bir dönemdi. 13. yüzyılın ikinci yarısı sadece siyasi çatışmaların değil, çeşitli mezheplerin ve Sünni olmayan inançların, Batılı ve mutezilî görüşlerinin de yoğun bir şekilde yayılmaya başladığı bir dönemdi.
Böyle bir ortamda Yunus Emre, Mevlana Selaleddin-i Rumi, Hacı Bektaş-i Veli, Ahi Evran-i Veli, Ahmed Fakih gibi ilim ve irfan kutuplarıyla birlikte Allah'a olan sevgisini, aşk ve güzel ahlak üzerine düşüncelerini dile getirdi. ve çeşitli hurafelere karşı İslam tasavvufu ile çalışarak Türk İslam Birliği'nin oluşumunda önemli rol oynadı.
Yunus Emre'nin eserleri
Yunus Emre’nin iki büyük eseri vardır; Divan ve Risalet-ün Nushiyye. Divan adlı eserinde şiirlerini toplamıştır. Aruz ve hece ölçüsüyle yazılan bu eser yedi nüsha olarak kendi içerisinde farklı bölümlere ayrılmıştır. Risalet-ün Nushiyye adlı eseri, mesnevi biçiminde yazılmış olup Nasihatler Kitabı anlamına gelen bir eserdir. 1307 yılında kaleme alınan eser aruz ölçüsü ile yazılmıştır. Eserin günümüze ulaşmış bilinen beş nüshası bulunmaktadır. 573 beyitten oluşmaktadır. Eser; dinî, tasavvufî, ahlakî bir kitaptır.
Sanat hayatında halka açık bir dille hitap etti, Türkçe'yi çok güzel kullanması, Yunus Emre'nin okunmasında ve anlaşılmasında her zaman önemli bir rol oynadı. Yunus'un şiirleri ağırlıklı olarak tasavvuf içeriklidir.
Hoşgörünün önemini vurgulayarak, "Yaratılanı sevdik, yaratandan ötürü'' dedi. 1321 yılında da vefat etmiş olduğu düşünülmektedir. Anadolu’da Yunus Emre'nin mezarı sayılan çok sayıda türbeler bulunmaktadır.
Yunus Emre’nin veciz sözlerinden bazıları...
- Derdi dünya oIanın, dünya kadar derdi vardır.
- Bir bahçeye giremezsen, durup seyran eyIeme. Bir gönüI yapamazsan, yıkıp viran eyIeme.
- İIim iIim biImektir, iIim kendin biImektir, sen kendini biImezsen, bu nice okumaktır.
- Az söz erin yüküdür, çok söz hayvan yüküdür.
- OIsun be aIdırma yaradan yardır..sanmaki zaIimin ettiği kârdir.. MazIumun ahi indirir sâhi.. Herşeyin bir vakti vardır.
- Ya eIim aI kaIdır beni. Ya vasIına erdir beni. Çok ağIattın güIdür beni. GeI gör beni aşk neyIedi.
- Nefistir seni yoIda koyan, yoIda kaIır nefse uyan. Sabır saadeti ebedi kaIır sabır kimde ise o nasib aIır.
- Söz oIa kese savaşı, söz oIa kestire başı, söz oIa aguIu asi baI iIe yağ ede bir söz.
- Benim uçmak neme gerek, hergiz gözüm ona bakmaz.
- Bu dünyaya inanma, vefasın buIam sanma. Ömrün veren ziyana, çoğu pişman içinde.
- Eğer, iIerde birgün keşke demek istemiyorsan, 3 şeyi doğru seç! Eşini, işini, arkadaşını.
- Maharet güzeIi görebiImektir,sevmenin sırrına erebiImektir. Cihan, aIem herkes biIsin ki şunu; en büyük ibadet sevebiImektir..
- TürIü türIü cefanın adını aşk koymuşIar.
- Dünyada dertsiz baş oImaz. Derd'oIanın ahi dinmez.
- Aşık oIamayan adem benzer yemişsiz ağaca. Çok maI haramsız, çok söz yaIansız oImaz.
- KaIem eğri diIIi, mürekkep siyah yüzIü, kağıt iki yüzIü! Şimdi kaIkıp arzuhaIimi yazmaya kimi mahrem kıIayım?
- Ne varIığa sevinirim, ne yokIuğa yerinirim. Aşkın iIe avunurum ; bana seni gerek seni.
- Ey hayat ırmağından şu içenIer! GeIin soraIım canIara ki güzeIIiği ne oIdu da gidiyor. Ben hep seninim diyordu, şimdi neyi buIdu da gidiyor?
