Ergenlik döneminin genel özellikleri, bu dönemde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri

Ergenlik dönemi toplumda genellikle aile ile çatışmaların sıkça yaşandığı fırtınalı bir dönem olarak görülmektedir. Bunun yanında ergenin kendi dünyasında yaşadığı değişimler bir anlamda ergenin kişilik sürecindeki gelişmeler de toplum tarafından olumsuz olarak algılanan faktörlerdir. Bu dönemdeki ergen-ebeveyn çatışmalarının temel kaynağı aslında ergenlik döneminden öncesinde aranmalıdır.

Ebeveynlerin ilk yıllardan itibaren çocuklarıyla kurmuş oldukları bağ, çocuk yetiştirme stilleri ve oluşturulan aile ortamı ergenlik yıllarında ergen-ebeveyn ilişkisini etkileyen en önemli faktörlerdir. Ergenlik dönemi gereğince ergen özerklik arayışı içerisindedir. Bundan dolayı da aile ergenler tarafından bu özerkliği zedeleyici, otoriter ve dikey bir ilişkinin kurulduğu mekanizma olarak algılanabilir. Bunun sonucunda özerkliğin önündeki engel olarak algılanan "aile ile çatışmak" aslında özerkliğin kazanılması anlamına geleceğinden ergen-aile çatışmaları yaşanabilmektedir.

Ergen-aile ilişkilerinin kültürel etmenlerden etkilendiği de aşikârdır. Özellikle Türk toplumundaki ataerkil aile yapısından ötürü ailelerin kız ve erkek çocuklarına olan yaklaşımlarında farklılıklar gözlemlenmektedir. Erkekleri daha serbest bırakan ve özgürlükçü yaklaşan ailelerin kız çocuklarına daha baskıcı ve otoriter yaklaşması cinsiyet ayrımcılığının ve toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının net bir göstergesidir.

Ancak erkeklere tanınan olanakların kızlara oranla daha geniş olsa da yapılan araştırmalarda erkek ergenlerin kız ergenlere oranla aileleriyle daha fazla çatışma içerisinde oldukları üzerinde durulması gereken bir konudur. Burada üzerinde durulması gereken nokta erkek ergenlerin gerçekten kız ergenlere oranla daha fazla çatışma yaşadıkları mı, yoksa kız ergenlerin baskılanmış yapılarından ötürü duygu ve düşüncelerini dile getiremediğinden dolayı erkek ergenlerin daha çatışmacı olarak mı algılandığı sorusudur.

Ergen akran ilişkilerinde ise önceki yıllara oranla saf etkinlik temelinden çıkıp duygusal paylaşıma dayalı olarak gelişen arkadaş kavramına vurgu yapmak önemlidir. Çünkü ergenlik döneminde ergenin algıladığı destek onun yakın ilişki kurmasında son derece önemlidir. Onun için duygusal bağlamda arkadaşları tarafından anlaşıldığını ve destek gördüğünü algılayan ergenin arkadaşlarına daha fazla önem vermesi ve daha fazla vakit geçirmek istemesi son derece olağandır.

Yine bu dönemde arkadaşlar ergenin kimlik arayışı içerisinde de önemli bir yere sahiptir. Ergen arkadaş grupları incelendiğinde ortak ilgi alanlarına sahip olduklarına kolayca ulaşılabilir.

Ergen kendisine benzer ilgi alanları olan bu arkadaş grubunun aracılığıyla kendi ilgi ve değerlerini oluştururken kendisini daha güvende hissedecektir. Fakat özellikle ergenlik döneminde bireyin bir gruba ait olma ihtiyacının arttığı ve dışlanma korkusunun yüksek olduğu düşünülerek bu ait olma ve dışlanma korkusunun kötü sonuçlara yol açacağı da söylenebilir.

Dışlanma korkusu yüksek olan ergen bir gruba ait olma gereksinimi duyacağından o gruba uyma ve grup normlarına itaat etme davranışı sergileyecektir. Bu da madde kullanımı, zorbalık gibi riskli davranışları beraberinde getirebilecektir. Bu dönemde özellikle uzman kişiler tarafından hem ergenlere hem de ailelerine yönelik ergenlik dönemi özellikleri açısından bilgilendirme çalışmaları yapılması gerekmektedir.

Bu çalışmalarının aile ve ergenlerin ortak olarak içerisinde bulunduğu çalışmalar olması ergen-aile ilişkisini güçlendirecek ve her iki tarafın da birbirini anlamasına yardımcı olacaktır. Yine bu kapsamda ergenlere yönelik riskli davranışlar hakkında bilgilendirme çalışmaları yapılabilir.

Özellikle medya ve onun günümüzde en yaygın ve işlevsel dalı olan sosyal medya ortamlarında ergenlik dönemine yönelik oluşturulan olumsuz tutumun değiştirilmesi açısından sistematik olarak ergenlerin yoğun olarak kullandıkları kanallar üzerinden de farkındalık çalışmaları gerçekleştirilebilir.

Yine aile sağlığı merkezleri ve diğer kurumlar aracılığı ile çatışma yaşayan ergen ve ebeveynleri için aile danışmanlığı uygulamasında bulunmanın yararlı olacağı düşünülmektedir. Bunun yanı sıra Emniyet, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi kurumlarca afiş, broşür, reklam gibi yapılacak çalışmalarla da ergenlik dönemi hakkında farkındalık oluşturulması önerilmektedir.