Toksik Kirliliği Temizlemenin Kolay Yolu: Fitoremediasyon

Konuyu anlamak için en basit olarak petrol sızıntısı yaşanmış bir bölgeyi hayal edin. Petrol, yeraltı sularına ulaştı, suda ve toprakta toksik madde miktarı arttı, havaya zehirli gazlar karıştı. Anlattığımız bu senaryo, bir bölgede yaşanan çevresel bir sorunu anlatıyor. Havanın, suyun ve toprağın çeşitli kirleticiler aracılığıyla bu şekilde kirletildiği senaryolar her gün dünyanın çok sayıda bölgesinde gerçek oluyor aslında.

Bu ağır kirlilik dünyamızı daha yaşanmaz bir hale getiriyor. Bu tür zehirli bölgeleri temizlemek hem pahalı işlemler gerektiriyor hem de insan sağlığı açısından büyük riskler içeriyor. Son 30 yıldır araştırmacıların fikir birliği içinde oldukları bir yöntem var aslında. Bitkilerin bu temizleme işini üstlenmesi yani, fitoremdiasyon.

Mikroorganizmaların topraktaki kirletici atıkları temizlemeleri genel olarak biyoremediasyon olarak adlandırılıyor. Bitkilerin bu alanda kullanılması ise daha geniş bir biyoremediasyon alanının bir parçasıdır. 

İnsanlar insanlık tarihi boyunca bitkileri, bulundukları yerlerin ıslahı amacıyla  kullanılmıştır. Ancak biyoremediasyon, 1970 lerin başından beri  bilim insanlarının araştırma alanı haline geldi. O yıllarda bilim insanlarının amacı toprağı temizlemekten çok toprakta mikroorganizmaların çeşitliliğini ve miktarını artırmaktı. Yani aslında toprağı dışarıdan besleyerk daha güçlü hale getirmeye çalışıyorlardı. 1980'lerin başına kadar araştırmalar hep bu doğrultuda yapıldı.

1980'lerde bilim insanları biyoremediasyon çalışmaları içine bitkilerin kullanımını da ekledi. Buradaki esas amaç ta kimyasallarla kirlenmiş toprağı temizlemek değildi. Ancak görüldü ki bitkiler zirai kimyasallarla kirlenmiş toprakları temizlemek için kullanılabilirdi.

Kısa süre sonra araştırmacılar, petrol türevleri, TNT, boya, ağır metaller ve buzdolaplarında kullanılan CFC gazlarının oluşturdukları ağır kirliliğin bitkiler kullanılarak temizlenebileceğini keşfettiler.

Buradaki en büyük sorun o kirlilikle mücadele edebilecek doğru bitkiyi bulabilmekti. Çünkü çoğu bitki böyle ortamlarda zaten yaşamıyor, yaşayanlar ise zehirli maddeleri emmedikleri ve toprakta bırakabildikleri için büyümeye devam ediyordu.

Tarımsal ürün olarak yetiştirdiğimiz bitkiler bu alanda mücadele için kullanılamazdı .Onların yetiştirilme amaçları verimdi. Bu işlem ancak, detaylı incelemeler ve doğru bitkiyi bulmakla çözülebilir. Bilim insanları doğru bitkiyi bulmak için bitki ıslahı çalışmalarını yoğun olarak yürütüyorlar. Ağır toprak, hava ve su kirliliğinde savaşçı bitkileri bulmak için yapılan çalışmalar fitomediasyon başlığında tüm dünyada devam ediyor.