Azerbaycan'ın siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasında büyük rol oynayan Haydar Aliyev, siyaset hayatına SSCB'de başlayarak Yeni Azerbaycan Partisi içinde 30 yıl siyasette kalmaya devam etti. Haydar Ali Rızaoğlu Aliyev, 10 Mayıs 1923'te Azerbaycan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nde doğdu. 1939'da Nahçıvan Teknik Eğitim Okulu'ndan mezun olduktan sonra, bugün Azerbaycan Devlet Petrol Akademisi olarak bilinen Azerbaycan Sanayi Enstitüsü'nde eğitimine devam etti.
Ancak ülkedeki savaş nedeniyle eğitimine devam edemedi.
Haydar Aliyev, 1941'den beri Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk Komiserliği ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk İçişleri Komiserliği ile Nahcivan Özerk Cumhuriyeti Halk Komiserleri Meclisi’nde Şube Müdürü olarak görev yaptı. Daha sonra 1944'te orada çalışması için Devlet Güvenlik Teşkilatlarına gönderildi. 1964 yılından beri devlet güvenlik hizmetlerinde çalışan Haydar Aliyev, 1967'den beri başkanlık görevi yaptı tuğgeneral rütbesine terfi etti. Daha sonra şimdiki adı Saint Petersburg olan Leningrad’da yükseköğrenim okudu. 1957'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi tarih bölümünden mezun oldu.
1969'da Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin bir toplantısında Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin ilk sekreteri seçilerek partinin en yüksek makamlarından birine geldi. Ardından Aralık 1982'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro üyeliğine seçildi ve SSCB Bakanlar Kurulu Birinci Başkan Yardımcısı olarak atandı. Yaklaşık 20 yıl burada milletvekili olan Haydar Aliyev, 5 yıl SSCB Yüksek Sovyeti Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı.
Ekim 1987'de, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov liderliğindeki Perestroika ve Glasnost'un politikalarını protesto ederek istifa etti.
20 Ocak 1990'da Bakü'de Kızıl Ordu'nun büyük çaplı baskını nedeniyle Moskova'daki Azerbaycan temsilciliğine gelerek burada bir açıklama yaptı. Bir açıklamasında, Sovyet Rusya'daki bu kanlı olayı protesto etti ve karışanların cezalandırılmasını talep etti.
Dağlık Karabağ sorununun başladığı süreçte SSCB'nin politikasını eleştirdi, beklenen sonuçları alamadı ve Haziran 1991'de Sovyetler Birliği Komünist Parti üyeliğinden istifa etti.
Hayatının geri kalanını burada geçirmek için Azerbaycan'a dönen Haydar Ali, bir süre Nahçıvan'da kaldı. Ayrıca partinin 1992 yılında Nahçıvan'daki kongresinde Yeni Azerbaycan partisinin lideri seçildi.
1993 yılında ülkede bir krizin işaretleri patlak verdi. Halk, iç savaşın eşiğinde ve bağımsızlık tehlikede olduğu için Haydar Aliyev'nin başa geçmesini istedi. Bu gelişmenin ardından hükümet Haydar Aliyev'i 15 Haziran'da Bakü'ye davet etti ve onu çalışmaya davet etti. 24 Temmuz 1993'te Haydar Aliyev, Milli Meclis'in kararıyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı olarak atandı.
Kısa bir süre sonra 3 Ekim 1993 seçimlerinde halk yeniden Haydar Aliyev'i cumhurbaşkanı seçti.
11 Ekim 1998 genel seçimlerinin sonuçları da değişmedi ve Haydar Aliyev % 76 oyla tekrar Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi. 15 Ekim 2003'te yapılacak bir sonraki genel seçimde insanlar Haydar Aliyev'in aday olmasını istedi, ancak sağlığı kötü olduğu için kabul etmedi.
Halkın iktidara gelmesini istediği Haydar Aliyev, yaklaşık 30 yıldır siyasette faaliyet gösterdi.
Halkın Haydar Aliyev'in en zor sosyal, kültürel, ekonomik ve otoriter koşullarda bile iktidarda olduğu konusunda ısrar etmesi Azerbaycan'ı ne kadar sevdiğini gösteriyor.
Hayder Aliyev sağlık sorunları nedeniyle ara seçimlere katılamayacak olsa da oğlu İlham Aliyev'e destek vermeye devam etti. Babasından miras kalan mirası en iyi şekilde koruyacağına inandığı 2003 seçimlerinde halk, oğlu İlham Aliyev'i cumhurbaşkanı seçti. Seçimden kısa bir süre sonra Haydar Aliyev'in hastalığı kritik bir aşamaya ulaştı. Tedavi için gittiği ABD’de 12 Aralık 2003 tarihinde vefat etti.
