Ayasofya'nın Cami Olma Süreci
Ayasofya'nın cami olma süreci ve yapım tarihi, hizmetin açılması kararının ardından merak konusu oldu. Ayasofya tarihinde bir cami ve müze iken 86 yıl sonra yeniden cami oldu. 1453 yılında Fatih ve Fatih Sultan Mehmet'ten (Sultan Mehmet) sonra kilisenin adı, bugün hala kullanımda olan Ayasofya olarak değiştirilmiş; Ayasofya ilk inşa edildiğinde adı Megale Ekklesia, büyük kilise demektir. Ancak 5. yüzyıldan itibaren bu kiliseye Ayasofya adı verilmiştir. Bu, Ayasofya'nın 15. yüzyıl tarihidir.
Ayasofya'nın Tarihi
Ayasofya, tarihi yarımadanın Fatih bölgesindeki Sultanahmet Meydanı'nda yer almaktadır. İstanbul'da inşa edilmiş en büyük Bizans kilisesidir.Aynı yerde üç kez inşa edilmiştir. İlk yapıldığında Megale Ekklesia (Büyük Kilise), 5. yüzyıldan sonra ise Ayasofya (Kutsal Bilgelik) olarak anılır. Kilise 360 yılında Konstantinopolis İmparatoru'nun (324-337) oğlu Konstantinopolis (337-361) tarafından yaptırılmıştır.
Bu kilisenin tapınak planı ve ahşap çatısı vardır. 404'te İmparator Acadios'a karşı düzenlenen halk ayaklanması sırasında kilise kısmen yakıldı.
İkinci olarak İmparator II. Theodosios (408-450) tarafından 415 yılında mimar Ruffinos tarafından yaptırılmıştır. Bu yapı aynı zamanda ahşap çatılı, 5 nefli ve anıtsal girişli 3 kapılı bir kilise planıdır. 532 yılında İmparator Iustinianos'a (527-565) karşı çıkan ayaklanma nedeniyle yanan Ayasofya, daha sonra İnşa edilecektir.
Yapımına 23 Şubat 532'de başlanan ve 5 yılda tamamlanan bu binanın 1.000 usta ve 10.000 işçisi var 27 Aralık 537'de ibadete açıldı. 19. yüzyıla gelindiğinde çiçek ve geometrik desenli orijinal tavan mozaikleri günümüze kadar korunmuş ancak tasvir edilen mozaikler ikonografi hareketi sona erdikten sonra yapılmıştır.
Ayasofya İlk Olarak Ne Zaman Cami Oldu?
Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilerek camiye çevrilmiş ve bu yapı çeşitli tarihi belgelerde harabe olarak bilinmektedir. İstanbul'un fethinden sonra hasar görmemiş, güçlendirme ve restorasyonla en iyi şekilde korunmuştur. Ayrıca Osmanlı mimarisinin unsurlarının da eklenmesiyle kutsal bir mekan ve dini mekan olarak varlığını sürdürüyor.
Yapının içine XVI. ve XVII. yüzyıllarda minber, mihrap, vaaz kürsüleri, ahşap korkuluklar ilave edilmiştir. Sultan I.Mahmut döneminde kütüphane yaptırılmıştır. Burada yer alan çiniler XVI. yüzyılın seçkin örneklerindendir.
Sultan III. Murat, zamanında minareler, Ayasofya avlusu içerisinde I. Mahmut tarafından şadırvan ve Sıbyan mektebi ve Sultan Abdülmecit döneminde muvakkithane yaptırılmıştır.
Ayasofya’nın güney avlusunda III. Murat türbesi, Sultan III. Mehmet türbesi, Sultan II. Selim Türbesi, Şehzadeler Türbesi inşa edilmiştir. Bizans döneminde Vaftizhane olan yapı ise Sultan I. Mustafa ve Sultan İbrahim türbesi haline getirilmiştir.
Hepimizin bildiği gibi Fatih Sultan Mehmet (Fatih Sultan Mehmet) Ayasofya'yı camiye çevirdikten sonra kuzeyde bir İslam okulu yaptırdı.
Ayasofya Ne Zaman Müze Yapıldı?
Ayasofya, Mustafa Kemal Atatürk'ün önerisi ve Bakanlar Kurulu'nun kararıyla 24 Kasım 1934'te ve 1935'te müzeye dönüştürüldü. 1 Şubat'ta turistlere açık hale getirildi. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün izniyle 15 yıl süren bu çalışma 1947'de tamamlandı. Ayasofya'nın kubbesi ve minaresi, 1996 yılında "Dünya Anıtları İzleme" listesine alınmış ve 1997-2002 yılları arasında Dünya Anıtlar Fonu desteğiyle restore edilmiştir.
Aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır.
Ayasofya'nın camisi olma süreci 2005 yılında başlamıştır. Olay, 2005 yılında yargıya teslim edilmiş ve ABD Dışişleri Bakanlığı 10. Dairesi tarafından reddedilmiştir.
Dava 2016'da yeniden başladı, ancak Haziran 2018'de açıklanan karara benzer şekilde hala sonuçsuz kaldı. Ayasofya Müzesi'nde Temmuz 2016'da düzenlenen Kadir gecesi programında 85 yıl aradan sonra sabah namazı kılındı.
Ekim 2016'da Diyanet İşleri Başkanlığı, Hünkar Köşkü'ne uzun yıllardır ilk kez imamlar atadı. 2016 yılı itibariyle Hünkar Köşkü'nde vakit namazı başlatılmış ve minarede bulunan Sultanahmet Camii'nden 5 vakit çifte ezan okunmaya başlandı.
Ayasofya'nın tekrar cami olarak ibadete açılması
29 Mayıs 2020 İstanbul işgalinin 567. yıldönümünde gerçekleşti. İstanbul'un Fethinin 567. yıl dönümünde Fetih Suresi okundu. Bu gelişmeler ile Ayasofya yeniden cami oldu.
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği'nin "Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali" istemiyle Danıştay'da dava açması üzerine 2 Temmuz 2020 tarihinde duruşma gerçekleştirildi ve 10 Temmuz 2020 tarihinde Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını "Ayasofya'nın vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığını" belirterek iptal etti.
Yorumunuzu buradan gönderebilirsiniz